Gebelik hakkında sıkça sorulan sorular ve merak ettikleriniz bu sayfada … Daha fazlası için bizimle iletişime geçebilirsiniz
Gebe miyim? Erken gebeliğin bulgu ve belirtileri
Gebe olduğunuzu erken dönemde öğrenirseniz, daha erken tıbbi bakım almaya başlayabilirsiniz, örneğin diyabetiniz varsa kan şekeri kontrolünüzü daha erken sağlayabilirsiniz, ya da bebeğinize zarar verebilme riski olan ilaçlardan ya da alkolden kaçınmak gibi önlemlerinizi erken dönemde alabilirsiniz. Ayrıca erken tanı, gebelik yaşının ve beklenen doğum tarihinizin de daha doğru olarak hesaplanmasına imkan verir.
Gebelik takibi: Hangi sıklıkla, hangi tahliller?
Gebelik takibinin (prenatal bakım) temel hedefi, anneyi risk altında bırakmaksızın sağlıklı bir bebeğin doğmasını sağlamaktadır. Gebelik takibinin doğru ve eksiksiz yapılması, ortaya çıkabilecek sorunların önceden tahmin edilebilmesi, önlenmesi ve doğru tedavisinde oldukça büyük önem taşır. Bu nedenle, gebeliğin saptandığı andan itibaren düzenli aralıklarla sağlık muayeneleri yapılarak, sağlıklı bir bebek dünyaya getirebilmesi için annenin de sağlıklı olması sağlanmalıdır.
Gebe kalmadan önce yapılması gerekenler var mı?
Annenin sağlığının gebe kalmadan önce iyileştirilmesi, gebelik sonuçlarının olumlu olması için önemlidir. Bu, özellikle tıbbi sorunları olan (ör. diyabet) ya da zararlı maddelere maruz kalan kadınlarda önemlidir (sigara, alkol gibi).
Gebe kalmadan önce yapılan danışmanlıkta hastanın bilgilendirilmesi gereken üç temel konu, gebelikle ilgili mevcut riskler, tedavi seçenekleri ve üreme alternatifleridir. Risk değerlendirmesi, annenin detaylı bir hikayesini alarak, olası risklerinin belirlenmesidir. Bunlar özellikle diabetes mellitus gibi metabolik hastalıklar, ya da sistemik lupus eritematozus gibi otoimmün gibi otoimmün hastalıklardır. Ayrıca, bazen bazı ilaçların kesilmesi, dozunun azaltılması ya da gebelik için daha güvenli bir ilaçla değiştirilmesi gerekebilir (örneğin şeker hapları insülinle, kan sulandırıcı warfarinin heparinle değiştirilmesi gerekir).
İleri anne yaşı gebelikle ilgili, infertilite, bebekte kromozomal bozukluklar, gebelik şekeri gibi bazı sorunlara yol açabilir. Bunlar anne adayıyla paylaşılmalı ve olası sorunlarla ilgili bilgilendirilmelidir.
Tütün, alkol ya da yasa dışı ilaçlar hem anneye hem de bebeğe zarar verebileceği için gebelik öncesinde bırakılmalıdır. Gözlemsel çalışmalarda gebelikte kafein kullanımı ile gebelikte bazı olumsuz sonuçlar arasında ilişki bulunduğundan, kafein kullanımı gebelik öncesinde bırakılmalı ya da en azından günde en fazla bir bardak kahve ile sınırlanacak şekilde kısıtlanmalıdır.
Annenin aşırı kilolu olması gebelikte komplikasyon riskini (örneğin gestasyonel diyabet, gebelikte yüksek tansiyon) ya da bebekle ilgili (sezaryen doğum oranını artması) olumsuz sonuçları artırabilir. Bu nedenle gebe kalmadan önce ideal kiloya yakın bir kiloya gelinmesi önerilmelidir.
Gebe kalmadan önce yapılması tavsiye edilebilecek bazı laboratuvar testleri vardır. Bunlar, rubella, hepatit B taraması, tam kan sayımı, HIV testi ve hepatit C testini içerir. Bunların dışında, hastanın özel durumuna göre (gebelik öncesinden mevcut hastalıkları ya da aileel hastalıklar gibi) ek testler yapılması da gerekebilir (diyabet hastalığı durumunda kan şekerlerinin takibi gibi).
Gebelikte antibiyotik kullanılabilir mi ?
Gebelikte de, gebe olmayan her bireyde olabileceği gibi, antibiyotik kullanımını gerektirebilecek enfeksiyon hastalıkları gelişebilir. Bu hastalıkların kontrol altına alınabilmesi için de antibiyotik kullanımı gerekebilir. Bununla birlikte, gebe bir kadına antibiyotik verilirken, bu ilacın hem anneye hem de bebeğe etki edeceğini düşünerek karar verilmelidir.Bütün antimikrobiyal ajanlar değişen miktarlarda plasentadan geçer. Bu nedenle, bebeğe zararlı olabilecek bir ilaç kullanılırsa fetusun ilacın istenmeyen etkilere doğrudan doğruya maruz kalabileceği düşünülmelidir.
Gebe kalınca çalışmaya devam edebilir miyim?
Sorunsuz bir gebeliği olan bir kadının normal iş hayatına devam etmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Ancak, erken doğum riski taşıyan kadınların çalışma şartlarının gözden geçirilmesi gerekebilir. Ağır işlerde, fiziksel aktivite gereken işlerde çalışan kadınların düşük tehditi ya da erken doğum tehlikesi yaşamaları durumunda daha farklı pozisyonlarda görev yapmaları avantajlı olabilir. Düşük tehditi durumunda aktif kanama görüldüğünde, yararı bilimsel çalışmalarla ispatlanmamış olsa da, yatak istirahati önerilebilir.
Gebeyken egzersiz yapabilir miyim / yapmalı mıyım?
Sorunsuz bir gebeliği olan bir kadın gebe kaldığında, gebelik öncesine yaptığı spora devam etmesi uygundur. Ancak egzersizin tipi, süresi ve yoğunluğu gebelik için uygun şekilde ayarlanmalıdır. Gebelikte düşme riski olan bisiklet, dağcılık gibi sporlardan ziyade, gebelik fizyolojisine daha uygun ve aktif hareketler içermeyen yoga, pilates, yürüyüş ya da yüzme gibi sporlar yapılması daha uygundur.
Gebelik öncesinde spor yapmayan bir kadının gebe kaldığı için aktif olarak spor yapmaya başlaması doğru değildir. Hafif yürüyüş ya da yüzme gibi, vücudun aktif kalmasını sağlayacak sporlar bu gebeler için daha uygundur.
Sağlıklı gebelikte progesteron seviyesi
Progesteron, gebeliğin devamını sağlayan hormondur. Bir erken gebeliğin normal olup olmadığının değerlendirilmesinde serum progesteron seviyesinin ölçülmesi yardımcı olabilir.
Serum progesteron seviyesi 25 mg/mL’den daha yüksekse, %97,5 sensitivite ile bunun sağlıklı bir gebelik olduğu söylenebilir. Tersine, serum progesteron seviyesi 5 ng/mL’nin altında ise %100 sensitivite ile bunun yaşayabilecek bir gebelik olmadığı söylenebilir. Çünkü, gebelikte progesteron hormonunu salgılayan korpus luteum adlı kist, ancak sağlıklı gebeliklerde oluşabilir. Serum progesteron seviyesinin 5 ng/mL’den düşük olması, gebeliğin sağlıksız olduğunu kesin olarak gösterir, ancak düşük mü dış gebelik mi olduğunu ayırt edemez. Serum progesteron seviyesinin 5 – 25 ng/mL arasında bulunduğu durumlarda ise, gebeliğin sağlıklı olup olmadığının kesinlik kazanması için, ultrason, ek bazı hormon testleri ya da artıp artmadığının gözlenmesi için seri progesteron incelemeleri yapmak gerekecektir.
Gebelikte Seyahat
Gebelikte seyahat planlandığında bazı olası risklerin göz önünde tutulması gerekir:
- Acil bir durum gerçekleşip tıbbi bakım gerekirse, hasta kendi hekiminden ve takip olduğu hastanesinden uzak olacaktır.
- Uzun süreli bir yolculukta (örneğin okyanus ötesi uçuşlarda ya da uzun süreli otobüs yolculuklarında), hastanın uzun süre hareketsiz kalması durumunda venöz tromboembolizm adı verilen, bacak damarlarında kan pıhtılaşması riski ortaya çıkar.
- Bazı bulaşıcı hastalıkların sık görüldüğü ülkelere olan seyahatlerde bu hastalıklara yakalanma riski olabilir (sıtma, sarı humma gibi)
- Uçak yolculuğunun bazı olası riskleri vardır (uçakta tıbbi hizmetlere ulaşamama, düşük oksijen seviyesi, rahat hareket edecek ortam olmaması)
Gebelikte cinsel ilişki yasak mı?
Teorik olarak, cinsel ilişki alt uterin segmentin fiziksel olarak stimüle edilmesi, semenin içindeki prostaglandinlerin rahim ağzını yumuşatıcı etkisi, ya da enfeksiyöz ajanlara artmış maruziyet gibi nedenlerden doğumu başlatabilir. Ancak, sorunsuz ve komplikasyonsuz gebeliklerde (örneğin kanama yoksa, membran rüptürü yoksa), cinsek ilişkinin sakıncalı olduğunu gösteren herhangi bir bilimsel kanıt bulunmamıştır. Çalışmaların birçoğunda, cinsel ilişkinin doğumu başlattığı ispatlanmamıştır.
Bu nedenle, özellikle gebeliğin başlangıç dönemlerinde, hekiminiz herhangi bir komplikasyon ya da riskten dolayı aksini belirtmediği sürece, cinsel ilişkiye devam etmeniz serbesttir.
Gebeyken başka hastalıklarım için ilaç kullanabilir miyim?
Gebelikte ilaç kullanmasının sakıncalı olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Ancak şu da bilinmelidir ki, gebelikte bebeğe zarar vermediği ispatlanmış birçok ilaç da vardır. Bu nedenle, eğer örneğin solunum yolu enfeksiyonları gibi şikayetleriniz için hekiminize başvurursanız, size gebeliğinize ve bebeğinize zarar vermeyecek ilaçlar vererek bu hastalıkları rahat atlatmanızı sağlayabilir. Bulantı, kusma, kabızlık, ağrı gibi şikayetleriniz için hekiminizin önereceği ilaçları kullanabilirsiniz.
Bazı durumlarda ise, ilaç kullanmamak kullanmaktan daha sakıncalı olabilir. Gebelik öncesinde de varolan yüksek tansiyon, guatr, diyabet gibi bazı hastalıklarda mutlaka ilaç kullanmanız ve sizin ve bebeğinizin korunabilmesi için bu hastalıklarınızın kontrol altına alınması çok mühimdir. Bu nedenle gebelik öncesinde önemli bir hastalığınız varsa hekiminize başvurarak gebe kalmayı planladığınızı belirtmeniz ve tedavinizin gebeliğe uygun bir şekilde düzenlenmesini sağlamanız gerekir.
Ancak, eğer gebe olduğunuzu bilerek ya da bilmeyerek zararlı olup olmadığını bilmediğiniz ilaçlar kullandıysanız, mutlaka hekiminize başvurun ve bu ilaçların bebek üzerinde etkisi olup olmadığını sormalısınız.
Gebelikte saçlarımı boyatabilir miyim?
Saç boyalarının gebelikte zararlı olup olmadığının net olarak araştırıldığı bilimsel çalışmalar yoktur. Ancak, kafa derisi yanık ve benzeri hastalıklar nedeniyle tahrip olmadığı sürece, saö boyası ve benzeri ürünler saçlı deriden çok az emilir ve sistemik kan dolaşımına çok az miktarlarda geçerler. Bu miktarların da anne rahminden bebeğe geçip ona zarar verecek düzeye ulaşmaları pek olası değildir. Bu nedenle, teorik olarak saç boyalarının gebelikte zararlı olmadığı söylenebilir. Sonuç olarak, saçınızı boyatmak istediğinizde, temkinli olmak adına ilk üç ay sonrasında boyatabilirsiniz.
Gebelik ve Aşılar
Çocuk doğurma çağında olan tüm gebe olmayan kadınların, klinik olarak endike olan aşıların tümünü, gebe kalmadan en az bir ay öncesinden yaptırması önerilmektedir.
Hepatit A, hepatit B, pnömokok ya da meningokok enfeksiyonu açısından yüksek risk taşıyan hastaların bu aşıları gebelik öncesi dönemde olması gereklidir. Gebelik öncesi herhangi bir aşı uygulanacağında, kadının dört hafta içerisinde gebe kalmayı planlayıp planlamadığı sorulmalıdır. Çocuk doğurma çağındaki kadınların aşılanmasından önce, canlı virüs aşıları uygulanacaksa dahi, eğer hikayeyle gebelik şüphesi ekarte edilebiliyorsa mutlaka rutin gebelik testi istenmesi gerekmez.
Gebelikte folik asid kullanımının önemi
Folat eksikliği, gebelikte nöral tüp defektleri denilen bebeğin bel kemiğinde açıklık olması durumuna yol açabilir ve folik asid kullanımı ile bu durum önlenebilir. Gebelik öncesindeki üç ayda ve gebeliğin ilk üç ayında folik asid kullanımı ile nöral tüp defektleri %50 – 70 oranında önlenebilir. Nöral tüp defektlerinin ortaya çıkmasının ya da tekrar etmesinin önlenmesi için gebe kalmadan önce ve gebeliğin ilk üç ayında folik asit kullanımını önermekteyiz.İdeal folik asit dozu net olarak bilinmemektedir. Daha önceden nöral tüp defekti olan bir bebek doğurmuş olan kadınlar için, gebe kalmadan en az bir ay önce başlamak üzere, günde 4 mg folik asit kullanımı önerilmektedir, bu doza gebeliğin ilk üç ayı süresince devam edilmelidir.
İkiz gebelik: Doğum ne zaman ve nasıl olmalı?
İkiz gebelikler, bilindiği üzere bazı komplikasyonlar için artmış risk taşır. Bunlara bir örnek de bebeklerin duruş şekline bağlı olanlardır, bebekler baş geliş değillerse normal doğum mümkün olmayabilir.
İkiz gebeliklerde optimal gebelik süresi, tek gebeliklerden kısa olabilir. Yani ikiz bebekler daha erken doğabilir. Yaygın bir inanışa göre, ikiz bebeklerin akciğer gelişiminin tek bebeklerden daha önce tamamlandığı düşünülmekteydi. Ancak, bazı yeni bilimsel araştırmalar bu verileri desteklememektedir. Bu nedenle, özellikle doğum sancıları başlamadan önce planlanmış sezaryenle doğacak olan ikizlerde, solunum sıkıntısı yaşanmaması için akciğer gelişiminin tamamlanmış olması ekstra önem taşır. Eğer 38. haftadan önce sezaryene alınacaksa, bebeğin suyundan örnek alınarak (amniyosentez) matürite testleri yapılabilir. 33 haftanın üzerindeki ikizlerde tek bir bebeğin suyundan örnek alınması yeterli olacaktır.
Multipl skleroz (MS) ve gebelik
Multipl skleroz (MS) hastalığı sıklıkla doğurganlık çağındaki genç kadınlarda görülmektedir. Bu nedenle, MS hastalarında gebelik, kullanılan ilaçlar ve infertilite gibi konular sıklıkla araştırılmıştır.
Yapılan çalışmaların sonuçlarında, gebeliğin 3. trimesterinde yani son üç ayında, MS ataklarında yaklaşık %70 oranıda azalma olur. Doğum sonrasında ise yaklaşık %70 oranında artış olmaktadır. Bu sonuç, üçüncü trimester’de immün supresyona, doğum sonrası dönemde ise immün aktivasyona bağlanmaktadır. Yine gebelik öncesi bir yıl, gebelik ve gebelik sonrasındaki bir yıl değerlendirildiğinde, gebeliğin hastalık seyrini etkilemediği bulunmuştur.
Gebelikte bulantı ve kusma
Sabah bulantıları, birçok gebenin yaşadığı, şiddeti hafif ya da ağır seyredebilen bir durumdur.”Sabah” bulantısı olarak adlandırılsalar da, sıklıkla günün herhangi bir zamanında görülebilirler. Hatta aslında, birçok gebe bütün gün boyunca kendini hasta, halsiz hissedebilir. Sıklıkla, bu durum hamileliğin ilk üç ayı sona erdiğinde geçer.
Tüm gebe kadınlar sabah bulantıları yaşar mı?
Tüm gebe kadınlar bunu yaşamaz, ancak çoğu yaşar… Her on gebeden dokuzu, gebeliğinin başında bulantıdan veya kusmadan yakınır. Aslında çok az bir kısmı kusar. Bulantılar sıklıkla gebeliğin ilk 2 ayı esnasında başlar.
Amniyotik sıvı miktarının ölçümü (Bebeğin suyunun ölçülmesi)
Her ultrason muayenesinde, bebeğin suyunun miktarının ölçülmesi gerekir. Çünkü bebeğin suyunun yetersiz (az) ya da gereğinden fazla olması, bir problemi işaret edebilir.
Bebeğin haftasına göre olması gereken amniyotik sıvı miktarı değişir. Hekiminiz, sizin bebeğinizin haftasına göre suyunun yeterli olup olmadığını size söyleyecektir.
Bebeğin suyu, ultrason kullanılarak ölçülür, daha doğrusu tahmin edilir. Hiçbir zaman bebeğin suyunu boşaltıp miktarını ölçemeyeceğimiz için, ultrason yardımıyla miktarı tahmin edilmeye çalışır. Bunun için en sık kullanılan yöntemler, en derin cep ölçümü ve dört kadran ölçümüdür.
Anne karnında Down Sendromu tarama testi: NIFTY
Nifty test, anneden kan alarak, annenin karnındaki bebekte Down sendromu (trizomi 21), trizomi 18 ve trizomi 13 taraması yapılması yöntemidir. Trizomi 21 yani Down sendromu, en sık görülen kromozomal anomalidir. Canlı doğumların yaklaşık 800’de birinde görülür. Genellikle kalıtsal değildir, hamilelik esnasında genlerde meydana gelen bir “bölünmeme” olayı sonrasında aynı genden 2 yerine 3 tane oluşmasıyla ortaya çıkar. Anne yaşı ilerledikçe trizomilerin görülme sıklığı artış gösterir. Trizomi 18 yani Edwards …
Hamilelikte vücuttaki değişiklikler nelerdir?
Hamilelikte anne vücudunda tepeden tırnağa bütün sistemler etkilenir ve bazı değişiklikler meydana gelir. Bunları sistem sistem ele alalım.
Beyin: Yapılan çalışmalar, hamileliğin son döneminde annede hafıza sorunu, konsantrasyon, öğrenme güçlüğü gibi problemler görülebileceğini göstermiştir. Uykusuzluk da olası sorunlardan biridir. Bunların geçici olduğunu unutmamak gerekir. Görülen değişikliklere üzülmek yerine daha yavaş, sakin bir yaşam tarzı kurgulayıp, doğacak bebeğe odaklanıldığında daha kolay atlatılabilir.
Gözler: Gözün korneası büyüyerek görüntüler bulanıklaşabilir. Göz kuruluğuı da hamilelikte olası bir şikayettir. Kontakt lensler batabilir, rahatsızlık hissi verebilir. Göz hekiminiz bu sorunları çözecek tedaviler uygulayacaktır. Örneğin lens yerine gözlük kullanabilir, gözyaşı damlası ile gözlerinizi rahatlatabilirsiniz ….
Gebelikte vaginal mantar enfeksiyonu
Mantar, özellikle gebe kadınlarda sık görülen bir vaginal enfeksiyon çeşididir. Aynı zamanda vaginal kandidiyazis olarak da adlandırılan mantar enfeksiyonu Kandida ailesinden mantar çeşitleriyle, en sık da Candida albicans ile oluşur. Kadınlarda sindirim sisteminde olduğu gibi vaginal florada da normalde bir miktar mantar yaşar. Bu mantarlar, sadece aşırı ürediklerinde çoğaldıklarında ve vaginanın flora dengesini sağlayan diğer mikroorganizmaları baskıladıklarında sorun oluştururlar. Gebelik esnasında daha yüksek östrojen seviyesi daha fazla glikojen üretilmesini sağlar, ki bu da mantarların burada büyümesini kolayaştırır. Bazı araştırıcılar doğrudan östrojenin kendisinin de mantarlar üzerinde büyümeyi arıtrıcı bir etkisi olduğunu ve vagen duvarlarına yapışmasını artırabildiğini düşünmektedir.
Gebelikte beslenme
Gebelikte anahtar, dengeli beslenme.. Zira sağlıklı anne sağlıklı bebek demektir. Dengeli beslenen bir anne hem aşırı kilo alımından korunacak, hem de gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) gibi aşırı kilo artışı ile riski artan bazı durumlardan korunacaktır.
Genel bir öneri olarak, hatta sadece gebeliğinizde değil tüm yaşantınızda da, rafine gıdalardan uzak durun, ambalajlanmış, paketlenmiş, katkı maddesi ve koruyucu içeren, uzun süre dayanan gıdalardan kaçının. Karbonhidrat ağırlıklı beslenme biçiminden uzak durun, yaş pasta, tatlı, baklava tarzı besinlerden çok kısıtlı – arada sırada – yeyin.
Gebelikte nasıl beslenmeliyiz ?
Gebeliğin ilk 3 ayında hiç kilo almanızı önermiyoruz, en fazla 1 kilo alınabilir. Bu dönemde bebeğinizin henüz bir ağırlığı yoktur, sadece oluşumunu tamamlar. Bu nedenle aynı beslenme düzeninize devam etmeniz yeterli olacaktır. Kilo almayacak şekilde 3 ana öğününüzü yemeli ve öğleden sonra da hafif bir ara öğün yapmalısınız.
Günde bir dilim tam tahıllı ekmek ve iki kuru kayısı kabızlığı da önler.
Kahvaltıda kalsiyum içeren sütlü gıdalar, süt veya beyaz peynir tüketin. Süt gaz yapıyorsa ağırlıklı olarak yoğurt ve kefiri tercih edebilirsiniz. Haftada en az 5 yumurta yeyin.