Süt hormonu Prolaktin
Beynimizin hipofiz adlı bölümünde salgılanan prolaktin isimli hormonun, diğer bir deyişle süt hormonunun, üreme ve gebelikte önemli fonksyonları vardır.
Prolaktinin temel işlevi, hamilelik boyunca östrojen ve progesteron adlı hormonlar tarafından süt üretmek üzere hazırlanmış olan memelerden süt salımını sağlamaktır. Prolaktin, süt vermekte olan kadınlarda ovülasyonu da önler (yani eskilerin deyimiyle süt korur), ancak unutulmamalıdır ki bu etki kesin bir etki değildir ve bu etkiye güvenmeyerek daha etkili bir doğum kontrol yöntemi kullanılmalıdır.
Normal prolaktin seviyesi kadınlarda 8 ng/ml’dir. Prolaktin salgısı egzersiz, cerrahi, psikolojik stres ve meme uyarımıyla artar (yani meme başının emen bebek tarafından uyarılması bu hormonu artırarak sütü artırır.. Emzirin ki sütünüz artsın!). Prolaktin uykuda ve gebelikte artar, doğumda en yüksek seviyesine ulaşır. Doğumdan sonra hemen hemen bir hafta içinde tekrar düşer.
Prolaktin hormonunun kanda aşırı miktarlarda bulunmasına hiperprolaktinemi denir. Hiperprolaktinemi bazen galaktoreye yani memeden süt gelmesine neden olur ve bu şekilde farkedilir. Bazen de memeden süt gelmez, sancak adet düzensizliği, çocuk sahibi olamama gibi başka şekillerde kendini belli eder. Bazen ise galaktore olmasına rağmen prolaktin normaldir. Adet gecikmesi olan kadınlarda sıklıkla prolaktinin arttığı görülebilir, ilaçla seviyesi düzenlenirse adetler geri gelir.
Bazen prolaktinin aşırı yükselmesi, hipofizdeki iyi huylu bir tümörden kaynaklanabilir. Bu yükselme ilaçla düzelmez ve küçük bir operasyon gerektirebilir.
Hiperprolaktineminin tedavisini düzenlerken, hastanın semptomlarının olup olmadığı, çocuk isteyip istemediği gibi durumlar göz önünde bulundurulur. Ayrıca tedavi kararında altta yatan neden de önemlidir. Prolaktinin kullanılan bir ilaca (örneğin psikotrop ilaçlar) bağlı olarak yükselmesi ya da hipotiroidi olup bundan dolayı yüksek çıkması önemlidir. Bu durumlarda önce altta yatan neden düzeltilmelidir. Semptomatik olmayan ve bir nedeni bulunan durumlarda gözlem tedavisi izlenebilir. Prolaktinoma denilen tümör varlığında tümörün büyüklüğüne ya da etkilerine göre karar verilir. Serum seviyesi hızlıca artıyorsa tümör büyümüş demektir ve müdahale edilir.
Tedavinin diğer endikasyonları ise libido azalması, seksiel disfonksiyon, adet düzensizliği, galaktore (memeden süt gelmesi), infertilite (çocuk sahibi olamama), hirsutizm ve erken menopozun eşlik etmesidir.
Hiperprolaktinemide ilk seçenek medikal tedavi yani ilaç tedavisi olmalıdır.