Servikal kanser (rahim ağzı kanseri) tarama testleri : Smear ve HPV
Servikal sitoloji ve human papilloma virüs (HPV) tarama testleri
Rahim ağzı kanseri tarama testleri, kanser oluşmadan önceki aşamalardaki öncül lezyonları saptayabilir ve invazif hale geçmeden önce tedavi edilebilmesine olanak verir. Tarama, servikal sitoloji de denilen PAP SMEAR ile ya da HPV TİP TAYİNİ testi ile, ya da bu testlerin ikisiyle birlikte gerçekleştirilebilir.
Smear / HPV tip tayini için örnek nasıl alınır? Servikal smear (PAP smear) ya da HPV tip tayini için örnek, kadın doğum hekimi tarafından yapılan vaginal muayene ile alınır. Her iki test için de, önce vagene spekulum yerleştirilerek rahim ağzı görünür hale getirilir (bir kadın kendi rahim ağzını göremez, bunu sadece kadın doğum hekimi muayene esnasında görebilir).
Smear için iki yöntem vardır. Bir fırçanın rahim ağzına sürülmesi ile alınan örnek, ya bir camın üzerine sürtülerek cama yayılır, ya da fırça özel bir sıvının içine batırılarak, alınan hücrelerin sıvıya geçmesi sağlanır, ardından özel makinelerde bu sıvı süzülerek hücrelerin toplanması ve cama yayılması gerçekleştirilir. Bu ikinci sisteme sulu smear ya da thin prep adı verilir.
Her iki yöntemde de, hazırlanan camlar patolog tarafından mikroskopla incelenerek sorunlu, değişmiş ya da kanserleşmiş hücrelerin varlığı araştırılır.
HPV incelemesi için, aynen sulu smear alır gibi bir fırça ile örnek alınarak cam üzerine yayılır. Eğer bir hastadan sulu smear ya da thin prep alındıysa, aynı örnekten HPV tip tayini de yapılabilir.
Smear sonucunda ne çıkabilir? Smear sonucu negatif çıkabilir, bu rahim ağzındaki hücrelerin normal olduğu, dönüşüme uğramadığı, kanserleşme olmadığı anlamına gelir. Pozitif çıktığında ise, bir kısım hücresel bozukluklar olabilir, örneğin hücre atipisi görülebilir, başka bir yazıda anlatılacak olan bu bozukluklar da hekiminiz tarafından uygun şekilde tedavi edilecektir.
HPV testi sonucunda ne çıkabilir? HPV testi, pozitif ya da negatif olabilir. Negatif ise, kişi HPV taşımıyordur. 100 kadar farklı tipe sahip olan HPV’nin bazı türleri onkojenik yani kanser yapıcıdır. HPV tip tayini yaparkenki amacımız, bu onkojenik tiplerin varlığını saptamaktır.
Çok sık PAP smear yapmak daha mı iyidir?
İlk örnekte bozukluk çıktıysa (ya da kolposkopi yapıldıysa), smear aralıkları daha kısa olmalıdır. Ancak, 15 – 30 gün gibi çok kısa aralıklar da gereksizdir çünkü bu kadar kısa sürede neoplazi yakalanmaz. Yüzeysel hücrelerin kendini yenilemesi iki ay kadar sürdüğünden, daha kısa aralıkla alınan smear’in sonucu yanlışlıkla normal gelebilir.
Smear alımını etkileyen faktörler var mıdır? Adet kanaması ya da başka genital kanamalar varlığında, önceden smear alınmaması çünkü kanın hücrelerle karışıp görüntüyü bozabileceği söylenirdi. Ancak, artık kan serviksin görüntüsünü bozmayacak şekilde temizlenebiliyorsa smear alıyoruz. Çünkü, sıvı bazlı smear’lerde, kanama sitolojik sonuçları etkilememektedir.
Kayganlaştırıcı kullanımı, vaginal akıntı, vaginal yolla kullanılan ilaçların varlığının geleneksel camlı smear’lerin sonucunu etkilediği düşünülmektedir. Bu nedenle rahim ağzını örten akıntı ya da başka bir şey varlığında gazlı bezle temizlenmesi ve sonra smear alınması, tercihen de bunlardan etkilenmeyen sulu smear (thin prep) alınması uygundur. Vaginal ilişki, tampon kullanımı gibi vaginal aktivitelerden 48 saat sonra smear alımı uygundur. Ancak, yeni çalışmalarda, özellikle yeni yöntemlerle yapılan smear incelemelerinin bu etkenlerden etkilenmediği bulunmuştur.